Thiền là gì? Vì sao nhiều người sợ hành thiền?

(Thứ tư, ngày 22/10/2025)

Thiền trong Phật giáo là trạng thái tâm an tĩnh, tỉnh thức, không bị chi phối bởi vọng tưởng. Đó không phải là ngồi yên để suy nghĩ điều gì, mà ngược lại là nhận diện mọi suy nghĩ đến rồi đi, không bám chấp, không chống đối.

Nhiều người sợ hành thiền hoặc đi khóa thiền. Nguyên nhân không phải vì thiền khó, mà vì các lực đối kháng trong tâm - tức là những thói quen và phiền não quá mạnh.

Khi ta bắt đầu quay về quan sát tâm, những tập khí ấy liền trỗi dậy, khiến ta cảm thấy mệt mỏi, bị chống đối và bất an.

Hãy lấy việc giữ giới làm ví dụ. Khi giữ năm giới hay tám giới bạn thấy nhẹ nhõm hay mệt, vì giữ giới là quá trình kiềm chế các thói quen bất thiện. Khi muỗi đốt, việc đập muỗi dễ hơn là bạn dừng lại quan sát phản ứng của mình. Chính sự kiềm chế ấy khiến ta mệt - không phải vì giới làm ta khổ, mà vì cái tâm chưa quen với hành động dừng lại để quan sát bản thân.

Cũng như vậy, khi hành thiền, nếu các tâm bất thiện và phiền não đang mạnh, việc ngồi yên quan sát thân tâm sẽ khiến ta cảm thấy căng thẳng, lo sợ. Bản chất của thiền không phải là sự gò ép hay chiến đấu. Thiền là con đường trở về với sự thư giãn và bình thản. Người có trí tuệ hành thiền không phải để ép mình, mà vì họ không muốn sống theo cách khiến tâm mệt mỏi nữa. Khi hành đúng, thiền mang lại sự nhẽ nhõm, an nhiên và sáng tỏ.

Thiền là nuôi dưỡng tâm thiện. Khi tâm thiện được nuôi dưỡng, hỷ lạc tự nhiên sanh khởi. Giống như một dòng nước trong, tâm an tĩnh sẽ tự tỏa sáng mà không cần cố gắng. Nếu hành thiền đúng cách, mỗi buổi ngồi là một lần làm mới năng lượng, thấy thân tâm nhẹ như mây.

Nếu bạn thiền mà cảm thấy mệt mỏi, đó là dấu hiệu bạn đang hành sai. Có thể bạn đang cố tập trung, cố đuổi bỏ vọng tưởng, hay cố đạt trạng thái nào đó. Tất cả những nỗ lực cưỡng cầu ấy đều khiến tâm thêm căng thẳng. Thiền đúng không phải là làm cho tâm yên, mà là nhìn biết mọi thứ đang xảy ra - thấy rõ mà không dính mắc.

Thiền không phải là cuộc chiến với vọng tưởng, mà là sự học cách sống cùng tâm một cách hiền hòa, tĩnh giác. Khi thiền đúng, bạn sẻ cảm nhận được sự nhẹ nhàng, sáng suốt và tự do trong từng hơi thở. Không có thiền, cuộc sống dễ đầy căng thẳng, mệt mỏi. Có thiền, ta mới thật sự biết thế nào là bình an giữa muôn sự đổi thay.



Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật!